TYLKO U NAS: Sensacja historyczna w Książu

To kroniki saksońskie, wydane na początku osiemnastego wieku w Dreźnie. Do zamku przywiozła je emerytowana, niemiecka aktorka Johanna Lesch. Książkę znalazła w niemieckim antykwariacie, jednak wiemy, że wcześniej była ona w Moskwie, a nawet w Tadżykistanie. Prezes Książa Krzysztof Urbański, mówi, że dla nich to historyczny moment.

Biblioteka w Książu była największa na Dolnym Śląsku. Część książek została zniszczona, reszta wywieziona. Do dzisiaj nie wiadomo co się z nimi stało. Magdalena Woch z Książa, podkreśla, że gromadzony od szesnastego wieku zbiór był naprawdę imponujący.

Co stało się ze słynną biblioteką? Pytanie to do dziś wielu muzealnikom spędza sen z powiek. "Zabraliśmy trochę resztek z wywiezionej biblioteki w Fürstenstein i wróciliśmy do Wrocławia" - tak brzmiał raport doktora Jana Terlagi sporządzony 12 października 1946 roku po wizycie jego zespołu w Zamku Książ. Naukowiec z Uniwersytetu Wrocławskiego miał zbadać, co pozostało w rodowej siedzibie Hochbergów ze słynnej, drugiej pod względem wielkości na Śląsku, biblioteki. Dzień przed wizytą Terlagi, w Książu był Stefan Styczyński. W jego protokole czytamy, że do Ministerstwa Kultury i Sztuki zabrał z "Zamku Fürstenstein powiatu Wałbrzyskiego" dwie skrzynie nut, jedną skrzynię z książkami i fragmentami sztychów oraz 5 świeczników.  Co stało się z tysiącami cennych druków i rękopisów nie wiadomo. Być może bibliotekę - w nieznanym kierunku - wywieźli Niemcy. III Rzesza przejęła dobra Hochbergów w 1941 roku. Być może biblioteka została wywieziona na wschód - Rosjanie stacjonowali w Książu przez 13 powojennych miesięcy. Część zbiorów bibliotecznych na pewno była na zamku podczas ich obecności - raportował o tym do ministerstwa Stefan Styczyński.

O wschodnim kierunku, w którym mogły zostać wywiezione książki, świadczy kilka powojennych zdarzeń. 4 października 1957 roku, w ramach akcji przekazywania Polsce zbiorów archiwalnych zabezpieczonych przez armię radziecką, Moskwa przekazała Warszawie 5117 cennych przedmiotów. 1695 stanowiło fragmenty zespołu akt i dokumentów byłego Archiwum Miejskiego we Wrocławiu i Archiwum Hochbergów-Pszczyńskich w Książu. Moskiewska Biblioteka Lenina przekazała te muzealia do Wrocławia 13 maja 1958 roku.
 
W 1979 roku warszawskie Muzeum Literatury przekazało na Dolny Śląsk około 120 pozycji XVII-wiecznych broszur z Książa. Broszury należały do zmarłego w 1953 roku Juliana Tuwima i wchodziły w skład spuścizny po tym poecie. Jak trafiły do niego rozgrabione zaraz po wojnie książki, nie wiadomo. Tuwim wojnę spędził na emigracji. Do kraju powrócił w 1946 roku i od razu stał się pupilem władz komunistycznych. Dostał od nich okazałą willę w Aninie, którą po jego śmierci przejął Piotr Jaroszewicz. Poeta hołubiony przez rządzących, dostawał od nich też inne prezenty (także cenne książki). W Książu Julian Tuwim nie był nigdy.

POSŁUCHAJCIE CAŁEGO MATERIAŁU: